Przez cały rok jest wiele dni o znaczeniu narodowym dla Serbii, ale żaden z nich nie zbliża się do intensywności i emocji z 28 czerwca. Znany jako Vidovdan, dzień ten jest sercem tego, co czyni Serbię „Serbią”. Dlaczego? Jest prawie zbyt wiele powodów do odnotowania.
Vidovdan
Sam 28 czerwca jest tak naprawdę chrześcijańskim świętem, czczącym świętego Wita. Vitus jest patronem wielu narodów (oczywiście Serbii), a także niektórych typowo rozrywkowych rzeczy, takich jak ukąszenia węża, zasypianie i komików.
W Serbii jest to jednak więcej niż święto, ponieważ Kościół serbski pamięta o swoich świętych męczennikach i narodzinach serbskiej tożsamości narodowej. Już samo to wystarczy, aby uczynić je niezwykle ważnym, ale w Serbii „obchodzi się” wiele interesujących rocznic 28 czerwca.
Grupa Serbów świętuje Vidovdana w Gazimestanie w 2009 roku @ Radosav Stojanović / WikiMedia Commons
Bitwa o Kosowo
A wszystko zaczyna się od Kosowa. 28 czerwca 1389 r. (15 czerwca, jeśli korzystamy z kalendarza juliańskiego, którego nie jesteśmy), armie Serbii i Imperium Osmańskiego zderzyły się w Kosowo Polje, uruchamiając sekwencję wydarzeń, które zakończyłyby się pięć wieków okupacji Serbii przez Turków. Księciu Lazarowi zaoferowano ujarzmienie lub śmierć, a on popierał to drugie. Jego lud pozostał z tym pierwszym.
Oczywiście tak się nie grało. Sama bitwa miała charakter losowy i minęło prawie sto lat, zanim Serbia całkowicie upadła. Ale tutaj można odnaleźć początki serbskiej świadomości narodowej i jest to inspiracja dla niezliczonych epickich wierszy i opowiadań na przestrzeni lat. Jest to centralny punkt myśli 28 czerwca w Serbii, choć jak na ironię nie jest tak bardzo ważny dla większości ludności Kosowa.
Słynna bitwa o Kosowo autorstwa Uroša Predića @ WikiMedia Commons
I wojna światowa staje się nieunikniona
525 lat po tym, jak Lazar i sułtan Murad zostali zabici na polu w Kosowie, kolejna wojna stała się nieunikniona dzięki doskonałej burzy imperialnej arogancji i gniewu narodowego. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand, spadkobierca tronu Habsburgów w 1914 r., Uznał, że 28 czerwca to właściwy dzień na wizytę w Sarajewie, mieście w niedawno ujarzmionej Bośni i Hercegowinie, zamieszkiwanej przez dużą liczbę Serbów.
Decyzja była co najwyżej samobójcza, ale niedoświadczeni zabójcy w mieście prawie pozwolili Franzowi wyjść bez szwanku. Sześciu młodych nie trafiło w strzał (lub całkowicie porzuciło fabułę), ale Gavrilo Princip nie zamierzał zrobić tego samego. Młody Serb bośniacki zastrzelił arcyksięcia i jego żonę, prowadząc Austrię do wypowiedzenia wojny Serbii i wywołania I wojny światowej.
Pomnik Gavrilo Princip w Belgradzie © Nenad Nedomacki / Shutterstock
Rozłam Tito-Stalina
Wiele osób uważa, że Jugosławia była częścią sowieckiej strefy wpływów, ale prawda nie może być dalej. Tito i Jugosławia jako pierwsi zerwali ze Stalina i Związku Radzieckiego, a wydarzenia, które doprowadziły do oficjalnego podziału, rozpoczęły się w Vidovdanie w 1948 r.
Tego dnia Cominform opublikował surowe potępienie przywódców komunistycznych w Jugosławii, oczekując, że Tito i jego sojusznicy przewrócą się na korzyść ryzyka zerwania ze Związkiem Radzieckim. Josip Broz nie był jednak zwykłym przywódcą i podział został przyspieszony. Jugosławia miała utorować sobie drogę na scenie zimnej wojny.
Portret marszałka Tito, Jugosławia © rook76 / Shutterstock
Powstanie i upadek Slobodana Miloševicia
28 czerwca 1989 r. Działał jako nieoficjalna koronacja dla Slobodana Miloševicia, 12 lat przed tym, jak w końcu został deportowany, aby stanąć przed sądem. W tym pierwszym, człowiek znany jako Slobo wygłosił przemówienie do ogromnego tłumu w Gazimestanie, w miejscu bitwy o Kosowo, gdy Jugosławia groziła upadkiem w wyniku powodzi przemocy etnicznej. Wystąpienie było o wiele bardziej ugodowe niż wiele książek i dziennikarzy donosiło, ale było jasne, że Milošević stał się nowym przywódcą narodu serbskiego.
28 czerwca 2001 r. Wszelkie pretensje, że utrzymał on tę pozycję, zniknęły, gdy został deportowany do Holandii. Jego proces w Hadze miał się wkrótce rozpocząć, ale ciągnął się przez prawie pięć lat, zanim Milošević zmarł w więzieniu.
Ludzie gromadzą się w Belgradzie na pochodzie żałobnym Slobodana Miloševicia © domaniczky / Shutterstock
