Północno-wschodnia Brazylia jest jednym z najbogatszych kulturowo obszarów kraju i kolebką wielu mitów narodowych i praktyk ludowych. Od zalesionego wybrzeża po księżycowy krajobraz w głębi lądu, wielu muzyków i artystów czerpie inspirację z kultury, aby realizować ważne dzieła sztuki brazylijskiej. Caruaru, małe miasteczko położone w okolicy, ma historię splecioną z najbardziej znanymi gatunkami muzyki północno-wschodniej - forró.
Widok na Caruaru | © A.Júnior / Flickr
Caruaru rozpoczął działalność w XVIII wieku jako przystanek dla handlarzy bydłem z śródlądowej Nordeste w drodze do portowego miasta Recife, gdzie mogli eksportować swoje produkty. Potężna rodzina właścicieli ziemskich, Nunes dos Bezerros, zbudowała kaplicę poświęconą Dziewicy Maryi. Stał się centralnym punktem pielgrzymek i jarmarków, a ludzie stopniowo osiedlali się wokół niego, kładąc podwaliny pod obecne miasto. Osadnicy ci, odzwierciedlając skład Nordeste, byli potomkami rdzennej ludności, afrykańskich niewolników oraz europejskich kolonistów i imigrantów, głównie Portugalczyków i Holendrów. Te różne wpływy zaznaczyły kulturę Caruaru i Nordeste, ukształtowaną przez silne tradycje religijne i trud codziennego życia na wsi.
Można to zaobserwować w gatunkach muzyki i tańca, które w ciągu ostatnich stuleci utożsamiły się z Nordeste, a zwłaszcza z Caruaru. Forró to ogólny termin obejmujący wiele różnych podgatunków, takich jak baião, quadrilha, xaxado lub xote, wszystkie mające te same podstawowe instrumenty: akordeon, trójkąt, gitarę i instrumenty perkusyjne. Luiz Gonzaga (1912–1989) jest chyba najbardziej znanym kompozytorem gatunku i do dziś w Caruaru znajduje się muzeum Museu do Forró Luiz Gonzaga, w którym odwiedzający mogą dowiedzieć się więcej o jego życiu i twórczości.
Gonzaga reprezentuje starą szkołę forró, często wykorzystując swoje piosenki do krytyki społecznej i komentowania trudów życia w Nordeste. Urodzony w miejscowości Exu Gonzaga uciekł z domu w młodym wieku po kłótni z ojcem Januário o romans, którego jego rodzina nie pochwaliła. Został żołnierzem, spotykał się z innymi muzykami w wojsku i powrócił dopiero po wielu latach jako odnoszący sukcesy wykonawca. Gonzaga opowiada tę historię w słynnej piosence „Respeita Januário”.
Jednym z najpopularniejszych współczesnych kompozytorów forró jest urodzona w Caruaru Petrúcio Amorim, legenda miasta, które działa do dziś. Jego teksty wydają się być bardziej romantyczne, ale te same troski Gonzagi o sprawiedliwość społeczną są również obecne w kompozycjach Amorima. Śpiewa własne utwory, ale współpracował także z innymi wykonawcami pracującymi w innych gatunkach muzyki brazylijskiej, w szczególności Elba Ramalho i Fáfá de Belém. Jego najbardziej znanym dziełem jest być może „Filho do Dono”, utwór, który podważa tradycyjne brazylijskie powiedzenie „Nie mam świata, ale jestem synem właściciela”, sugerując, że dzieci Boże powinny wziąć odpowiedzialność za poprawę jego dzieło.
Onildo Almeida to kolejny znany kompozytor i wykonawca urodzony w Caruaru. Jest autorem chyba najbardziej rozpoznawalnego utworu forrógo z okazji Caruaru i jego tradycji „A Feira de Caruaru”, wydanego na tytułowym albumie w 1957 roku we współpracy z Gonzaga. Piosenka opisuje duży targ na świeżym powietrzu w Caruaru, otwarty codziennie i gromadzący muzyków, artystów i stragany sprzedające żywność, bydło i wyroby rzemieślnicze. Jest to mikrokosmos Nordeste i został uznany przez rząd Brazylii za chronione dziedzictwo kulturowe kraju.
Wydarzeniem, którego nie można przegapić w kalendarzu forfor w Caruaru, są miesięczne Festas Juninas poświęcone Świętemu Janowi, które odbywają się w czerwcu. Jest to decydujące wydarzenie w północno-wschodniej części kraju, aw szczególności w Caruaru, przywołujące Brazylijczykom zdjęcia ognisk letnich, całonocnych tańców i małych balonów na ogrzane powietrze, które są uwalniane przez tysiące w noc, oświetlając niebo swymi lśniącymi płomieniami. Początki tego festiwalu to mieszanka portugalskich tradycji katolickich, pogańskich rytuałów w Europie Północnej i lokalnych uroczystości brazylijskich. W tym okresie Caruaru regularnie odwiedza ponad milion odwiedzających z całej Brazylii i zagranicy, którzy chcą poznać uosobienie kultury Nordeste.
Współczesny Caruaru żyje swoją przeszłością, zachowując swoją historię i kulturę wraz z tętniącą życiem sceną forró przez cały rok. W każdej chwili okolicą, w której dzieje się najwięcej, jest Alto do Moura, dzielnica nieco oddalona od śródmieścia, na której znajdują się warsztaty rzemieślnicze, głównie dotyczące glinianych posągów i ceramiki. Tutaj można odwiedzić Casa Museu Mestre Vitalino, dawny atelier Mestre Vitorino, doyen z kunsztu glinianego Caruaru, którego niektóre dzieła są do dziś wystawiane w Luwrze. Alto do Moura słynie również z barów i restauracji. Jednym z nich jest Bode Assado do Luciano, najbardziej znana restauracja w mieście, serwująca typowe dania z regionu Nordeste. Specjalizuje się w kozim mięsie podawanym na różne sposoby. Wieczorem muzyka na żywo utrzymuje żywą atmosferę.
Feira de Caruaru © Marina Silva / Flickr
W przeciwieństwie do większości brazylijskich miast, centrum Caruaru łączy biura i budynki rządowe z innymi dzielnicami mieszkaniowymi i innymi obiektami. Miejski pomnik jest jednym z nich, małym muzeum historii Caruaru, od czasów przedkolonialnych po współczesność. Znajduje się bardzo blisko Feira de Caruaru, wewnątrz którego znajduje się Casa de Cultura José Condé, muzeum poświęcone pisarzowi i pisarzowi José Condé, najbardziej znanemu pisarzowi Caruaru. Jego historie mieszają kapryśny z tragicznym, namiętnie, ale cynicznie, oglądając życie ludzi z jego rodzinnego miasta i regionu. Jego położenie na terenie rynku jest tylko jednym z wielu uroków feira, który jest zasadniczo najlepszym miejscem do poznania Nordeste i zrozumienia, dlaczego Caruaru jest znane jako stolica forró.
